UYKU TESTİ VE TEDAVİSİ
UZMAN ELLERDE

MEKANİK VENTİLASYON (PAP) TEDAVİSİNDE AMAÇ

Uykuda solunum bozuklukları tedavisinde kullanılan Mekanik ventilasyon (PAP) tedavisinde amaç; üst solunum yolundaki açıcı kasların uykuda açık kalmasını sağlamak, solunumu ve uyku kalitesini düzenlemektedir. Cihazların bu açıcı kaslar üzerine kalıcı etkisi olmadığı ve sadece kullanıldığı sürece iyileştirici etki gösterdiği için (aynen gözlük kullanımı gibi) cihazın her uykuda kullanılması gereklidir. Özellikle, hastaların cihazı ilk 1-2 ay içinde kullanımı ile cihaza daha adapte oldukları belirlenmiştir.

PAP Cihazı Nedir?

PAP cihazı odadaki havayı toz filtresinden geçirerek emen ve emdiği bu havayı önceden ayarlanmış bir basınçta üfleyen bir pompadan oluşan bir akış jeneratörüdür. Bu basınç kişisel ihtiyaçlara göre çeşitlilik gösterebilir. PAP cihazının değişik tipleri vardır (CPAP-OTOCPAP-BİPAP-BİPAPST-ASV-AVAPS). Doktorunuz uyku tetkikleriniz sırasında sizin için hangi cihaz tipinin ve basıncın uygun olduğunu belirleyecektir.

Birçok PAP cihazı erteleme zamanlayıcısına veya rampa sistemine sahiptir. Bu özellik hastanın uykuya dalarken düşük basınçtaki havaya alışmasını sağlar. Cihaz daha sonra kademeli olarak önceden ayarlanmış basınca ulaşır.

PAP Sistemi Şunlardan Oluşur;

• Basınçlı hava üreten pompa (PAP cihazı)
• Hastaya havayı taşıyan esnek uzunluktaki hortum
• Burun veya burun ve ağza takılan maske
• Maskeyi taşıyan ve yüze oturmasını sağlayan kafa bantları

PAP Sistemi Kullanımı;

• PAP cihazı kapalıyken maskeyi yerleştirin
• Kafa bandını sabitlemek için sıkarak ayarlayınız
• PAP Cihazınızı çalıştırınız ve nefes alınız.

PAP Maskesi DOĞRU KULLANIMI

Maske PAP terapisinin çok önemli bir parçasıdır. Hastaların tedaviye uyumunun çok önemli bir parçası doğru takılmış ve burun ve yüz şeklinize uygun bir maskedir. Gece maske ile uyumaya alışmak bir süre alır. PAP tedavisinin verimli olmasını sağlamak için yüz ve maske arasında iyi bir uyum olması çok önemlidir. Eğer herhangi bir boşluk olursa hava kaçağı olacaktır ve çıkan gürültü nedeniyle hasta uyanacaktır. Aynı zamanda bu PAP sisteminin toplam basıncını etkileyerek tedavinin etkinliğini azaltır. Maskeyi çok sıkı olarak takmak gerekli değildir. Gereksiz bir sıkılık yerine konforlu ve iyi ayarlanmış bir maske takımı yeterli hava yalıtımını sağlayacaktır.

Aşırı sıkan PAP maskesi kullanan hastalarda yüzde yara veya izler oluşabilir. Yaralara rağmen her gece maske kullanımı bu yaraların daha kötü bir hale gelmesine sebep olacağından, uzun vadede tedaviyi sekteye uğratır. Her hastanın maske tercihi farklı olabilir, ağızdan nefes alan ve sağlıklı burun solunumu olmayan hastalar ağız-burun maske kullanımından yarar sağlayacaklardır. Kapalı olan korkusu olan hastalar nazal yastık maske tercih edebilir. Doktorunuz sizi en uygun maske seçimi konusunda yönlendirecektir. Ayrıca etkili bir PAP tedavisi için birçok maske çeşidi mevcuttur.

Neden PAP Cihazı Kullanıyoruz?

Uyku apnesi hastalarında uyku sırasında dilin arka kısmındaki hava yolunun üst bölümü daralır. Daralan kısımdan hava geçerken horlamaya, tamamen daralınca da apneye neden olur. Bu durum uyku bölünmesi ve oksijen değerinde düşmeye neden olur. Tedavinin amacı hava yolunu açık tutmaktır. Hava geçişi açık tutulduğu zaman nefes tamamen normale döner horlama ve apne olmaz, uyku bölünmez.

PAP Cihazına Uyum Sağlayamadığınızı Düşünüyorsanız;

Bazı hastalar bu cihazları ilk kullanmaya başladıkları andan itibaren çok iyi uyum sağlarken, bazı hastalar için bu süreç biraz zaman almaktadır. Sorunların çoğu maskeden kaynaklanır. Maskeniz yüz ve burun yapınıza uygun değilse, yüzünüze tam oturtamadığınızda hava kaçakları olur ve bu durum cihaza uyumunuzu bozacaktır. Yüz şeklinize uygun maske kullanımı bu sorunun giderilmesine yardımcı olacaktır. Burun yada ağızda kuruluk sebebiyle cihazı kullanırken rahatsızlık duyuyorsanız, ısıtıcılı-nemlendirme ünitesi kullanabilir, kullanıyorsanız ayarlarını değiştirebilirsiniz.

Maske Uyumu Sağlanamadıysa, Uyumu Etkileyen Bazı Faktörler Olabilir. Bunlar;

• Cihazınızı kullanmaya başladığınızda maske takılı durumda iken normal uyku pozisyonunuzda maskenizi yüzünüze göre ayarlayın.
• Maskenizin kafa bantlarını vb. montajını doğru bir şekilde yapıp yüzünüze tam oturduğundan emin olun.
• Tedavi süresince verim alabilmeniz için maskenizin temizliğine önem gösteriniz. Maskenizin temizliğini günlük yapabilirsiniz ve maskeyi kullanacağınız zaman genel yüz temizliğinizi yapmanız maskenizin ömrünü uzatacaktır. Kadın kullanıcılar için makyaj temizliği önemli olduğu gibi erkek kullanıcıların da çok uzun sakal bırakmamaları önerilir. Sakallar maskeyi aşındırabilir ve kısa sürede deforme olabilir.
• Maske boyutları, marka model farklılığına göre değişiklik göstermektedir. Bu sebepten dolayı maskenizi alırken size en uygun maskeyi seçmeye özen gösteriniz.

PAP Cihazını Evde Kullanırken Nelerle Karşılaşabilirsiniz?

PAP cihazının ve hortumlarının pozisyonları tercih ettiğiniz uyku pozisyonuyla uygun olmalıdır. Bazı hastalar hortumları yatak başlarının üzerinden getirmeyi tercih ederken, bazıları omuzlarının üzerinden kullanmayı tercih eder. Her iki yöntemi de denemeli ve sizin için konforlu olan yöntemi seçmelisiniz. PAP cihazını ilk kez kullandığınızda, nefes alıp verirken normalin dışında bir basınç hissettiğinizi fark edeceksiniz. Nefes verirken, gelen hava akışına karşı nefes verdiğiniz için, bir miktar direnç hissetmeniz normal. Nazal maske takarken ağzınızı kapalı tutmanız önerilir (ağız –burun maskelerinde ağız açık kalabilir) aksi halde ağzınızdan hava çıkarak sizi uyandıracaktır. Eğer gece uyanır ve cihazın basıncından dolayı rahatsızlık hissederseniz, rampa düğmesine basarak alçak basınçtan tekrar başlatın.

Nemlendirme

Bazı hastalar PAP kullanırken burun tıkanıklığı yaşayabilir. Doktorunuz bu durum devam ederse burun spreyi reçete edebilir. Eğer maskeden gelen hava soğuk ve uykunuzu bölüyorsa veya ağız-burun, gırtlakta kuruluk oluyor ise çözüm cihazınızı ısıtıcılı nemlendirici aparatı ile birlikte kullanmaktır. Bu cihaz PAP cihazına tutturulur ve cihazdan gelen havayı ısıtır ve nemlendirir. Isınmış, nemlenmiş hava, hastanın konforu için boğazdaki ve burundaki kuruluk belirtilerini azaltır.

PAP KULLANIMIMDA PRATİK BİLGİLER

PAP sisteminizi ilk defa kullanırken nefes alırken basınç hassasiyetiniz ve maskeyi çıkarma isteği olabilir bu geçici bir durumdur. Ağzınızı açıyorsanız hava dışarı sızacaktır, bu hoş bir duygu değildir ağzınızı kapalı tutmaya çalışın. PAP da bulunan erteleme zamanlayıcısı veya rampa sistemi bu problemlerin üstesinden gelmenizi sağlayacaktır. Basınç düşük seviyeden size reçete edilen seviyeye doğru gitgide artacaktır. Yüksek basınçlar (10cm/ su üzerindeki basınçlar) ilk başlarda göğüs kafesinde ağrıya neden olabilir. Bu durumlarda PAP cihazının gece kullanma süresini yavaş yavaş artırın ilk gece 3 saat sonra 1 er saat ekleyerek tüm gece kullanmaya geçin.

Genel Nazal Problemler

• Nazal İrritasyon: Bazen PAP tedavisi burun yolunda akıntı veya nemlilik (bahar nezlesi, saman nezlesi… vb) gibi irritasyonlara sebep olabilir. Bu durum kendi kendine düzelebilir veya nazal sprey kullanımı burun yolundaki inflamasyonu veya kuruluğu gidermede iyi bir tedavi yöntemidir.
• Nazal Tıkanıklık: Eğer burnunuz kapandıysa veya gece tıkandıysa PAP kullanımına devam etmeniz mümkün olmaz. Eğer bir soğuk algınlığı geçiriyorsanız PAP kullanımına geçene kadar ara vermelisiniz. Nazal dekonjestanlar burun tıkanıklığını gidermede yardımcıdır ama uzun vadede kullanılmamalıdır. Eğer bu durum sürerse doktorunuza başvurmalısınız.
• Burun Kuruluğu: Bazı hastalar devam eden bir burun ve boğaz kuruluğu yaşamaktadırlar. Eğer böyle bir durumla karşılaşılırsa cihazınızı ısıtıcılı nemlendiricili kullanmak iyi bir çözüm olabilir.

PAP cihazlarıyla ilgili sıkça sorulan sorular

• PAP cihazı ne işe yarar? PAP cihazı siz uykudayken hava yolunuzu açık tutup nefes alış verişlerinizi düzene koyarak sağlıklı uyumanızı sağlar. Uyku esnasında yaşanan solunum bozukluklarını, horlamayı ortadan kaldırarak daha rahat ve kesintisiz uyumanızı, oksijen değerlerinizin düşmesini engeller.
• PAP cihazına alışmak ne kadar zaman alır? Çoğu hasta terapiye 1-2 haftada uyum sağlamaktadır ancak zaman zaman bu süre maske ile uyuma hassasiyetine bağlı olarak artabilir.
• Semptomlardaki azalmayı ne zaman fark ederim? PAP sistemini kullanmaya başladıktan birkaç gece sonra düzelmeyi fark etmelisiniz.
• PAP cihazımı ne kadar sıklıkla kullanmalıyım? PAP cihazını her gece kullanmalısınız. Eğer kullanmazsanız gün içindeki uykulu hali, horlama ve apne şikayetleriniz tekrar edecektir.
• PAP cihazımın basıncının sürekli değiştirilmeye ihtiyacı var mıdır? PAP ın ayarlarının ilk olarak yapıldığı andaki sabitlenmiş basıncında kalması tercih edilir. Ancak önemli bir kilo kaybı veya alımı varsa, cihazı kullanmanıza rağmen eski uyku kaliteniz yoksa, cihazın basıncı size az veya fazla geliyor gibi ise basıncı tekrar ayarlamak gerekebilir. Bu konuda doktorunuza danışın. Basınç ayarlanması için tekrar uykuda titrasyon testi gerekebilir.
• OSAS Rahatsızlığımın tedavisi mümkün mü, PAP kullanımını kesebilecek miyim? Şu anda tüm dünyada Uyku Apnesinin altın standart tedavisi PAP cihazı kullanmaktır. PAP cihazı özel bazı durumlar dışında ömür boyu kullanılması gereken bir tedavidir.
• PAP Cihazını kullanıyorum fakat yeterli gelmiyor. Ne yapmalıyım? PAP cihazının artık yeterli gelmediğini hissettiğiniz zaman doktorunuza başvurunuz. Tekrar uyku laboratuvarında yatıp değerlerinizin kontrolünün yapılması gerekebilir. Değerleriniz artmış olabilir, bu durumda PAP cihazınızın ayarları değiştirilebilir.
• PAP cihazının zararları nelerdir? PAP cihazının herhangi bir zararı yoktur. Aksine sizin uyku kalitenizi arttırdığı için fayda sağlayan bir tedavi yöntemidir.
• PAP cihazımı seyahatte kullanabilir miyim? PAP cihazları genel olarak evde kullanılmasına rağmen, seyahatlerinizde de yanınızda bulundurabilirsiniz. Birçok PAP cihazı 110-240V arasında otomatik geçiş olanağı sağlayan üniversal güç kaynağına sahiptir. Ayrıca özel adaptörler kullanılarak araçlarda da çalıştırılabilir. PAP kullanımı bazı hava yolları şirketleri tarafından da onaylanmıştır, fakat havayolu şirketiyle cihazın kullanımı için önceden irtibata geçip izin almalısınız.

YILDA 1 KEZ CİHAZINIZIN BAKIMINI YAPTIRIN, EN AZ YILDA 1 KEZ MASKENİZİ YENİSİ İLE DEĞİŞTİRİN

ISITICI- NEMLENDİRİCİLİ CİHAZINIZI KAYNATILMIŞ SOĞUTULMUŞ (KİREÇSİZ) SU İLE KULLANIN. İÇİNDE SU VARKEN CİHAZI HAREKET ETTİRMEYİN.

DOKTORUNUZA KONTROLE GİTMEDEN ÖNCE CİHAZINIZDAN SON 10- 15 GÜNÜN VERİLERİNİ İÇEREN ÇIKTI ALMAYI UNUTMAYIN. BU KONUDA CİHAZI SATIN ALDIĞINIZ MEDİKAL FİRMADAN DESTEK ALABİLİRSİNİZ.